U nas Kraków budowano

Wieść o tym, że książę Bolesław Wstydliwy, jego żona Kinga i teściowa Grzymisława, podnieśli Kraków do rangi miasta właśnie w Koperni spadła na Ponidzie wiosną 2006 roku.

W Krakowie przygotowania do obchodów rocznicy rozpoczęto w marcu ubiegłego roku. I właśnie wtedy badacz historii Krystian Migoń wyszperał w archiwach, że miejscem nadania aktu lokacyjnego była wieś Coporyna koło... Szydłowca. Wkrótce jednak udało się skorygować ten błąd - okazało się, że wiele źródeł jasno precyzuje miejsce lokacji jako wieś Kopernia koło Pińczowa. Źródłem rozbieżności był dokument z Archiwum Państwowego, w którym Szydłowiem pomylono z Szydłowem. Poza tym, nazwa Kopernia występuje w Polsce tylko raz, jeśli nie liczyć Nowej i Starej Koperni w powiecie żagańskim w gminie Szprotawa.

Kraków, Pińczów, Kopernia
O tym sensacyjnym odkryciu i liście skierowanym przez Krystiana Migonia do działającego w Pińczowie Towarzystwa Przyjaciół Ponidzia informowaliśmy na łamach "Echa Dnia” w maju ubiegłego roku. Dziś Kraków, a także Pińczów i Kopernia przygotowują się do godnego uczczenia tej daty i miejsca.

Krakowskie gazety w czerwcu 2006 roku szeroko rozpisywały się na temat Koperni, a artykuły podparły głęboką i fachową wiedzą zaczerpniętą od wybitnych autorytetów krakowskiej nauki.

Krakowscy radni 29 marca 2006 roku przyjęli uchwałę w sprawie obchodów rocznicowych i postanowili o wzniesieniu na Małym Rynku pomnika księcia Bolesława Wstydliwego i gruntownej przebudowie całego Małego Rynku. Krakowskie obchody rocznicy nadania Aktu Lokacyjnego potrwają 10 dni. Rozpoczną się w piątek 1 czerwca, a zakończą w niedzielę 10 czerwca. Program jest szalenie bogaty, bo krakowianie zaplanowali dziesiątki imprez i spotkań o charakterze religijnym, kulturalnym, artystycznym, sportowym czy rekreacyjnym.

Na Ponidziu także rozpoczęto przygotowania do rocznicy. Pracownicy instytucji kulturalnych miasta i powiatu opracowali wstępną koncepcję programu. W najbliższych dniach powołany zostanie komitet organizacyjny obchodów. Jest niemal pewne, że do Koperni zjedzie w czerwcu mnóstwo gości z Krakowa.

Książe Bolesław Wstydliwy nadał akt lokacyjny na wiecu, który odbył się najprawdopodobniej na błoniach przylegających do wioski. Tutaj - jak wynika z wstępnego programu obchodów - odbędą się kulminacyjne uroczystości.
W Pińczowie uroczystości będą krótkie. Zaplanowano je na 2-3 czerwca 2007 roku. W sobotę 2 czerwca w salach Muzeum Regionalnego odbędzie się seminarium naukowe, a potem recital piosenki o Krakowie w wykonaniu artystów związanych z Krakowem. W planach jest także otwarcie wystawy poplenerowej "Kraków w oczach pińczowskich artystów”, a na błoniach w Koperni odsłonięty zostanie obelisk upamiętniający nadanie aktu lokacyjnego.

Średniowieczna osada
W niedziele 3 czerwca na błoniach zaplanowano wielkie plenerowe widowisko historyczne poświęcone tamtemu wydarzeniu. Powstanie rekonstrukcja osady średniowiecznej z warsztatami rzemieślniczymi i rękodzielniczymi. W programie oprócz odtworzenia najważniejszego faktu, czyli odczytania Aktu Lokacyi Miasta Krakowa na prawie magdeburskim, znajdą się występy kuglarzy, połykaczy ognia, przemarsz orszaku książęcego, przejazd karawany kupieckiej. Będzie pracowała mennica i kuźnia, popisywać się będzie rycerstwo. Nie zabraknie tańców z epoki i innych akcentów nawiązujących do połowy XIII stulecia.

Do Koperni oprócz gości z Krakowa - w tym Bractw Kurkowych - pińczowianie i mieszkańcy Koperni chcą zaprosić stoiska z innych ponidziańskich miast, które w owym okresie już istniały: Nowego Korczyna, Szydłowa, Buska, Pacanowa, Wiślicy, Jędrzejowa i innych.

Książę i Kinga na Ponidziu
Stary, a potem Nowy Korczyn były miejscem, w którym spędzała najczęściej swoje dziecięce lata księżna Kinga - zaręczona z Bolesławem Wstydliwym. Córka króla Węgierskiego Beli IV już jako 5-letnia dziewczynka przybyła do Polski z bardzo pokaźnym posagiem 40.000 grzywien w srebrze. Wprawdzie ślub książęcej pary odbył się dopiero gdy Kinga skończyła 12 lat (w 1247 roku), ale - jak można sądzić z faktografii - Ponidzie było miejscem wielkiej aktywności młodego władcy księstwa krakowskiego i sandomierskiego oraz jego żony.

W Nowym Korczynie małżonkowie ufundowali klasztor dla zakonu franciszkanów i kościół pod wezwaniem św. Stanisława a w położonych niedaleko Koperni Krzyżanowicach - klasztor i kościół Norbertanek. Wiece książęce, które w okresie rozbicia dzielnicowego były ważnym narzędziem sprawowania władzy, odbywały się często właśnie na Ponidziu. Kilkakrotnie Choberz ale także Nowy Korczyn, Koniemłoty, czy Zagość były miejscami takich wieców. Chroberz był nawet miejscem zjazdu książęcego, który miał charakter międzynarodowy. 3 marca 1257 roku odbył się wiec w Nowym Korczynie, podczas którego Bolesław przekazał Kindze "Ziemię Sądecką”. Kilka miesięcy później w Koperni ustanowił bardzo ważny akt dla spustoszonego i spalonego przez Tatarów Krakowa. Akt nadawał miastu samorząd z dziedzicznym wójtem i wybieraną spośród mieszczan ławą. Dawał także początek radzie miejskiej z burmistrzem wybieranym z jej członków. (Święta Kinga jest obecnie także patronką samorządowców małopolskich). Wytyczał do dziś istniejący plan zabudowy miasta z największym w Europie rynkiem pośrodku, o powierzchni 4 hektarów.

We wsi oczekiwanie
Mieszkańcy Koperni wiedzą już wiele o planowanych uroczystościach. Większość z nich do niedawna trudniła się głównie hodowlą bydła mlecznego, ale po zamknięciu Spółdzielni Mleczarskiej w Pińczowie wielu rolników przestawiło profil swoich gospodarstw.

Na liczących 40 hektarów błoniach krowy nadal się pasą. Każdy może z korzystać z pastwiska, bo błonia są wspólnotą wiejską. - Jeszcze kilka miesięcy temu nikt nie wiedział o tym, jaką rolę odegrała nasza wioska w historii Krakowa i Polski. Wszyscy chętnie pomożemy w organizacji tego spotkania - mówi jeden z rolników.

- Trzeba przecież wyremontować bramę w ogrodzeniu na błoniach, usunąć chwasty, bo w czerwcu to wszystko będzie rosło szybko, no i zorganizować wygodny dojazd, bo drogi w kierunku błoń są polnymi dukatami, które po deszczu pokrywają się błotem - mówią kopernianie.

- To duże przedsięwzięcie. Potrzebna będzie pomoc ze strony policji i straży pożarnych, żeby zapewnić wszystkim dogodną komunikację. Dlatego szefowie tych służb także powinni znaleźć się w komitecie organizacyjnym. Poza tym wszystko trzeba utrzymać w klimacie średniowiecza. Szczegóły scenariusza zdradzimy, gdy wszystko będzie dopięte na ostatni guzik. Akcentem, który na trwale pozostanie po tym spotkaniu, będzie obelisk, a na nim tablica ze stosowną inskrypcją. Marmurowy blok skalny już przekazała nam firma Eko-Inż. Mieczysława Pikulskiego. Tablicę wykona jedna z pińczowskich pracowni rzeźbiarskich - dodaje Adam Ochwanowski z referatu kultury Starostwa Powiatowego w Pińczowie.

Irena IMOSA imosa@echodnia.eu
źródło: